به نقل از «ایسنا»

چه فراز و فرودهایی در قلب و تاریخ خراسان بزرگ نهفته است؟/۲

تاریخ انتشار: ۲ آبان ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۲۵۰۹۸۲

ایسنا/خراسان رضوی خراسان بزرگ سرزمینی تاریخی و باستانی است که عمر آن به تاریخ سکونت بشـر در روی زمین می‌رسد. این سرزمین پهناور که همواره مهد تمدن مـاورالنهر، شـرق و شـمال شـرق امپراتوری بزرگ اقوام مختلف پارسی و آریایی بوده است، در طول تاریخ توانسته خـدمات متعـدد فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و ارتباطی به ساکنان شرق و غرب عالم ارائه کند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

شاهراه معروف جـاده ابریشم که از این منطقه می‌گذشته، نه تنها مسیری برای عبور تـاجران و بازرگانـان و کاروانیـان بوده بلکه مسیری برای تبادل، انتقال و نشر فرهنگ و ادب پارسی به شمار می‌رفته است.

رجبعلی لباف‌خانیکی، پژوهشگر و باستان‌شناس خراسانی در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به درخشش استان خراسان در دوره‌های جدیدتر اظهار کرد: در حدود هزاره چهارم پیش از میلاد تا هزاره سوم پیش از میلاد یعنی ۶۰۰۰ تا  ۵۰۰۰ سال پیش که به دوران برنز و دوران طلایی فرهنگ بشری معروف است، ما محوطه‌های بسیار زیادی در دشت مشهد، دشت نیشابور و همینطور در قسمت‌های دامنه‌های شمالی و شرقی کپه‌داغ در ترکمنستان و افغانستان داریم که قلمرو خراسان در آنجا محسوب می‌شدند.

وی گفت: در آن زمان و بعدا فرهنگ بسیار درخشانی چه از لحاظ دانش معماری و چه از لحاظ طراحی اشیا و لوازم زندگی وجود داشت که از جمله آن‌ها، در شهر نیشابور مربوط به آن زمان پیکره بسیار نفیسی کشف شد که در واقع یک نوع نماد و نماینده نوعی فرهنگ بود که آن فرهنگ در کل قلمرو خراسان بزرگ در آن زمان عمومیت داشته و شاید یک جنبه تقدس و نمادین عبادی هم در آن وجود داشته است.

لباف‌خانیکی تصریح کرد: از همان نوع پیکره در شمال افغانستان و در تپه‌ای به نام داشنی‌تپه فراوان پیدا شده است، در اطراف مرو و در باختر، در جنوب ازبکستان و شمال و غرب تاجیکستان و شمال افغانستان یعنی در محل باختر قدیم نیز پیدا شده است، همچنین در باغستان فردوس و در منطقه کرمان نیز به همین شکل است که این موضوع نشان‌دهنده قلمرو بزرگ این فرهنگ خواهد بود. می‌توان این‌طور استدلال کرد که این‌ها از طریق خراسان و شاید از راه ابریشم فعلی مبادله می‌شدند و در سرتاسر خراسان بزرگ عمومیت داشتند. به هر حال این خراسان دوران خیلی طولانی را بر خود گذرانده است.

 این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: در عصر تاریخی که آریایی‌ها به ایران وارد می‌شوند و بعد از آن در دوره حکومت مادها همچنان خراسان یک سرزمین بسیار پرآوازه و مهم بود. در آن زمان قسمت شمال خراسان در اختیار پارت‌ها و قسمت جنوب خراسان یعنی از حدود تربت‌حیدریه تا سیستان در اختیار قومی به نام زاگارتی‌ها بود. از دوره زاگارتی، سنگ‌نگاره‌ها، اشیا و نشانه‌های زیادی کشف شد که با اتکاء به این نشانه‌ها تقریبا می‌توان گذشته خراسان را ترسیم کرد. همچنین در بررسی‌های باستان‌شناسی توانسته‌ایم از اقوام پارس و اشکانی آثار زیادی به دست آوریم و محوطه‌های زیادی را شناسایی کنیم.

لباف‌خانیکی تشریح کرد: از موارد دیگری که در دل خراسان دیده می‌شود، این است که خراسان خواستگاه و زیستگاه مقدونی‌ها می‌شود که پس از هخامنشی‌ها به این مملکت رخنه کردند و کل ایران و به خصوص خراسان بزرگ را مورد تصرف قرار داده و در باختر مرکز حکومتی تشکیل می‌دهند. پس از مدت‌ها ۲ برادر به نام تیرداد و اشک از دل همین خراسان با قیام برعلیه سلوکی‌ها یعنی یونانی‌ها، آن‌ها را از باختر بیرون کردند و در واقع حکومتشان را که حکومتی بیگانه محسوب می‌شد، ساقط کرده و در واقع ایران و خراسان را در اختیار خود گرفتند و حکومت اشکانی را تشکیل دادند که اتفاقا به طولانی‌ترین دوره حکومتی ایران با بازه زمانی ۵۰۰ سال تبدیل شد.

وی ادامه داد: اشکانی‌ها وسیع‌ترین قلمرو و امپراطوری را تشکیل می‌دهند. اشکانی‌ها خراسانی بودند و پایتخت حکومتشان شهر نسا بود که تا سال ۱۸۸۱ میلادی جزو قلمرو ایران محسوب می‌شد، اما در آن سال بر اساس قرارداد آخال از ایران و خراسان جدا شد. شهر نسا در حال حاضر جزئی از قلمرو ترکمنستان به حساب می‌آید.

جاده ابریشم بانی اشاعه فرهنگ خراسان در جهان شد

این پژوهشگر و باستان‌شناس خراسانی اضافه کرد: نیشابور که در دوره ساسانی یکی از بزرگ‌ترین شهرهای آن دوران بود توسط شاپور اول ساسانی بنیاد گرفت و به وسیله شاپور دوم ساسانی ساماندهی شد و به یک شهر بسیار بزرگ و با اهمیت که این اهمیت در دوره اسلامی هم تداوم داشت، تبدیل شد.  همانطور که می‌دانید حداقل از صدر اسلام، نیشابور مرکز فرهنگ و تمدن ایرانی اسلامی شد و همواره در اشاعه فرهنگ و تمدن بشری بر سر راه ابریشم سهیم بود.

لباف‌خانیکی با اشاره به نقش مهم و استراتژیک شاهراه ابریشم یا راه ‌بزرگ خراسان بیان کرد: یکی از اتفاقات مهمی که رخ داد و تاثیر شگرفی در شکل‌گیری شهرهای خراسان و اشاعه فرهنگ خراسان در سطح جهان  داشت، وجود شاهراه بزرگ شرق یا راه بزرگ خراسان بود که بعدها جاده ابریشم نام گرفت.

وی اضافه کرد: جاده ابریشم از سرتاسر خراسان و از شرقی‌ترین تا غربی‌ترین نقطه خراسان را پوشش می‌داد. وجود این راه، رونق شهرهای خراسان را تامین می‌کرد و همچنین خرید و فروش کالاهای مورد نیاز را رشد می‌داد. ضمن آنکه یک شریان اقتصادی بود که خراسان را به دیگر نقاط جهان وصل می‌کرد و بسیار مهم و حائز اهمیت بود.

شهادت امام رضا(ع) قرن سوم هجری را به یکی از نقاط مهم تاریخ خراسان تبدیل کرد

لباف‌خانیکی با اشاره به اهمیت قرن سوم هجری و شهادت امام رضا(ع) در تاریخ استان خراسان تشریح کرد: خراسان همواره مکان مهمی بوده است، مخصوصا در قرن سوم هجری که در واقع یکی از دارالخلافه‌های عباسیان در مرو محسوب می‌شد و خلیفه‌های عباسی به نام هارون و مامون در این دارالخلافه حکومت داشتند. از این سو علویان خراسان به رهبری ۲ فرهیخته ایرانی به نام «حسن بن صحی» و «فضل بن صحی» سعی بر آن داشتند تا حکومت و خلافت را از خاندان عباسی به خاندان علوی انتقال دهند که در این میان پیشنهاد ولایت عهدی امام رضا(ع) مطرح شد که ایشان  بعد از پذیرفتن این مسئله به مرو دعوت شدند تا این حکم به ایشان داده شود.

این باستان‌شناس ادامه داد: امام رضا(ع) پس از ۲ سال زندگی در مرو در سال ۲۰۳ هجری قمری برای رسمیت پیدا کردن این حکم به بغداد بازگشت تا خلافت رسما از عباسی به علوی تغییر پیدا کند، اما متاسفانه حضرت در سناباد به دستور مامون به شهادت رسیدند و در کاخی کنار کاخ  فردی به نام «حمید بن قحطبه» در سناباد دفن شدند و از آن زمان مشهد به عنوان یک قطب زیارتی مهم مطرح شد.

لگدمال شدن فرهنگ و تمدن دیرپای خراسان توسط مغول‌ها

لباف‌خانیکی با اشاره به حمله مغول‌ها به عنوان مهم‌ترین اتفاق دوره اسلامی گفت: مهم‌ترین اتفاقی که در دوره اسلامی و در سال‌های ۶۱۷ و ۶۱۸ هجری قمری رخ داد که باعث شد بسیاری از شهرهای استان خراسان از جمله مرو، سمرقند، نیشابور، سبزوار و هرات همگی با خاک یکسان شدند، حمله مغول‌ها به این سرزمین بود. مغول‌ها به قتل عام مردم پرداختند و تنها بیش از ۱ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر در نیشابور سر بریده شدند و متاسفانه فرهنگ و تمدن دیرپای خراسان به وسیله وحشیان مغول لگد مال شد و شهرهای خراسان از جمله نیشابور هیچ‌وقت به آن جایگاه قدیم نرسیدند.

انتهای پیام

منبع: ایسنا

کلیدواژه: منطقه خراسان رضوی جاده ابریشم امام رضا ع سنگ نگاره تاریخی تاريخ نيشابور مغول ها فرهنگ فرهنگ و تمدن لباف خانیکی خراسان بزرگ محسوب می شد امام رضا ع مغول ها آن زمان

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۲۵۰۹۸۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

حوادث ناشی از کار دومین علت مرگ در کشور است

مدیر ایمنی شرکت برق و دبیر همایش ایمنی شرکت برق استان خراسان جنوبی گفت: حوادث ناشی از کار دومین علت مرگ در کشور است و ۳۷ حادثه منجر به فوت در سال گذشته بر اثر مخاطرات برق در کشور رخ داده است. - اخبار استانها -

به گزارش خبرگزاری تسنیم از بیرجند، جواد بهائین امروز در حاشیه بیست و یکمین همایش سالانه ایمنی شرکت توزیع برق خراسان جنوبی اظهار داشت: صنعت برق یک صنعت با ریسک بالا و پر حادثه است و شعار اول ما در این بخش ایمنی است. حوادث ناشی از کار پس از حوادث رانندگی دومین علت مرگ در کشور است. 37 حادثه منجر به فوت در سال گذشته بر اثر مخاطرات برق در کشور رخ داده است.

وی با تأکید بر اینکه وظیفه ما این است که اطلاع‌رسانی کنیم، تصریح کرد: ارتقای سطح فرهنگ ایمنی عمومی برای کودکان باید در دستور کار باشد.

دبیر کمیته ایمنی پیمانکاران استان خراسان جنوبی نیز با بیان اینکه این همایش در جهت ترویج فرهنگ ایمنی برگزار می‌شود، گفت: فرهنگ ایمنی یعنی فرهنگ حاکم بر سازمان که در بحث کنترل و جهت‌دهی در حوزه ایمنی تأثیرگذار است و شرکت برق استان با فعالیت‌هایی که انجام داده در این زمینه همیشه پیشرو بوده است.

شرفی با بیان اینکه بحث فرهنگ ایمنی یک امر پویا و رو به توسعه است و سکون در آن وجود ندارد، افزود: از سال 2003 سازمان بین‌المللی کار نامگذاری سال‌ها را به جهت جلب توجه کارگران به مبحث ایمنی درنظر گرفته است و در این راستا ما نیز باید به دنبال بهبود وضعیت ایمنی در کارگاه‌ها باشیم.

مدیر ایمنی شرکت برق خراسان جنوبی با اینکه در کشور در بحث حوادث ناشی از کار 2100 نفر از کارگران شاغل در کشور جان خود را در کارگاه‌ها از دست دادند، افزود: در محیط کارگاهی بخشی از وظایف برعهده دولت، بخشی برعهده کارگران و بخشی برعهده کارفرمایان است که باید هر کس به وظایف خود به درستی عمل کند تا کمتر شاهد حوادث ناشی از کار باشیم.

وی ادامه داد: علیرغم کمبود نیروی انسانی که از سنوات گذشته داشتیم 7 هزار و 300 مورد بازرسی از کارگاه‌های مشمول قانون کار انجام دادیم و 2 هزار و 300 پرونده مشاغل سخت و زیان آور نیز بررسی شده است که نتیجه این فعالیت‌ها باعث کاهش 15 درصدی حوادث ناشی از کار در سال گذشته نسبت به سال پیش‌تر شده است. اهمیت توجه به مبحث ایمنی را باید در دستور کار داشته باشیم و موضوع خیلی مهمی است. باید ایمن فکر کنیم و ایمن عمل کنیم.

در پایان از افراد برگزیده و نمونه ایمنی در شرکت توزیع نیروی برق استان تجلیل و تقدیر شد.

انتهای پیام/253